Hoogbegaafd en emotioneel intens? Het Keuzewiel geeft je kind grip op emoties

Emoties kunnen overweldigend zijn, vooral voor hoogbegaafde kinderen die vaak intens voelen en denken. Hoe help je je kind om grip te krijgen op zijn of haar emoties? Een praktisch en effectief hulpmiddel hiervoor is het Keuzewiel. In deze blog leer je hoe je zelf een Keuzewiel maakt en hoe je het inzet om je kind zelfstandig met emoties om te leren gaan.

Wat is een Keuzewiel?

Een Keuzewiel is een visuele tool waarmee je kind zelfstandig keuzes kan maken om weer tot rust te komen bij overweldigende emoties. Het idee is simpel: je kind denkt na over wat helpt bij gevoelens zoals boosheid of verdriet en zet deze opties in een overzichtelijk wiel. Wanneer de emoties oplopen, kan het kind bewust een keuze maken uit het wiel, in plaats van vast te blijven zitten in de emotie.

Het mooie is dat het wiel samen met het kind wordt gemaakt, waardoor het echt aansluit bij wat voor hem/haar werkt. Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een sterke behoefte aan autonomie. Ze willen zelf keuzes maken en regie hebben over hun eigen leven. Door dit te respecteren, help je ze en is de kans groter dat ze zelf mee willen werken aan het maken van een Keuzewiel.

Dit wiel helpt omdat, wanneer ze boos of gefrustreerd zijn, ze vaak niet rationeel meer kunnen nadenken over wat hen zou helpen. Het Keuzewiel biedt dan een vooraf bepaalde lijst van opties, waardoor ze toch zelf kunnen kiezen hoe ze met hun emotie omgaan. Dit voorkomt dat ouders in de rol van ‘oplossingsaanbieder’ stappen en bespaart veel discussie.

Stap 1: Begin met een brainstorm

De eerste stap in het maken van een Keuzewiel is een brainstormsessie. Stel je kind de vraag: Wat kun jij doen als je je boos, verdrietig of gefrustreerd voelt om je weer beter te voelen? Schrijf alle ideeën op zonder ze meteen te beoordelen. Moedig je kind aan om zelf met oplossingen te komen. Denk aan:

• Op de trampoline springen
• Met een knuffel op de bank zitten
• Muziek luisteren
• Even naar buiten lopen
• Tekenen of kleuren
• Ademhalingsoefeningen doen
• Een boek lezen
• Tegen een bal trappen
• Knutselen

Stap 2: Selecteren en vormgeven

Na de brainstorm kies je samen 6 tot 10 opties die het meest helpend zijn. Het is belangrijk dat er vooral dingen tussen zitten die je kind zelfstandig kan doen. Vervolgens maak je samen het Keuzewiel. Dit kan op verschillende manieren:

• Teken een cirkel op papier en verdeel deze in vakjes of gebruik het werkblad.
• Gebruik foto’s van je kind terwijl het de activiteiten uitvoert of knutsel, plak, kleur. Als het voor je kind maar duidelijk is wat de keuze is.

Voor jongere kinderen is het aan te raden om te werken met plaatjes of foto’s, terwijl oudere kinderen het leuk kunnen vinden om zelf hun Keuzewiel te personaliseren. Laat de invulling dan zoveel mogelijk aan hun verbeelding (ook als jij het niet zo mooi vindt).

Stap 3: Het Keuzewiel in de praktijk brengen

Nu het Keuzewiel af is, is het tijd om het te gaan gebruiken. Leg uit dat het geen ‘rad van fortuin’ is, maar een hulpmiddel waar je kind bewust uit kan kiezen. Op het moment dat je kind overweldigd wordt door emoties, herinner je het eraan dat het een keuze kan maken. Bijvoorbeeld: “Wil je iets van je Keuzewiel kiezen of wil je even een rustmoment op je favoriete plekje?”

Een belangrijk punt hierbij is dat het kind autonomie ervaart: het hoeft geen vaste volgorde te volgen, maar mag zelf bepalen wat op dat moment het beste werkt. Dit geeft het kind een gevoel van controle en veiligheid. En het geeft grip. Want niemand vindt het fijn om overspoelt te worden door emoties. Dat ze bouwen aan een gevoel van controle over de oplossing, helpt ze in de ontwikkeling van hun zelfvertrouwen.

Extra tips voor succes

• Geef zelf het goede voorbeeld: Maak eventueel je eigen Keuzewiel en laat zien hoe jij met je emoties omgaat. Benoem dit ook altijd expliciet, zodat je kind het ziet. “Ik voel me verdrietig en kies nu om even met een warme kop thee op de bank te gaan zitten, zodat ik me daarna weer beter voel”.
• Houd het leuk: Maak het proces van het Keuzewiel maken speels en creatief. Jij bewaakt het proces, maar de regie licht bij je kind.
• Bied kleine stapjes aan: Voor sommige kinderen kan het moeilijk zijn om meteen veel opties te bedenken. Idealiter zijn er minimaal 6 keuzes, maar lukt dat niet? Begin dan met twee opties en breid later uit.
• Blijf flexibel: Het Keuzewiel is geen vaste lijst. Je kind mag altijd nieuwe opties toevoegen of aanpassen.
• Betrek je kind op een speelse manier: Je kunt het proces omdraaien door je kind te vragen: “Wat zou jij willen dat ik doe als ik boos ben?” Daardoor wordt het Keuzewiel een vaste waarde in jullie huis en zal je kind er ook eerder zelf mee aan de slag gaan.

Emoties op school

Ook voor op school kan het helpend zijn dat je hoogbegaafde kind meer grip heeft op zijn of haar emoties. Alleen lijkt het soms alsof jij daar minder invloed op hebt. Je bent er immers niet de hele dag bij. Door met het Keuzewiel te werken, leer je je kind de vaardigheid om zelf de emoties te reguleren en hier oplossingen voor te bedenken. Dit zullen ze ook in kunnen zetten op school. Dat kan door ook voor daar een Keuzewiel te maken (thuis of op school). Maar ook al door het denkproces achter deze tool met je kind te oefenen, maak je verschil. Je leert je kind zelf denken over wat helpend is in een moeilijk moment. Waar dan ook! Waardoor het in alle aspecten van het leven iets is waar ze op terug kunnen vallen.

Conclusie

Een Keuzewiel helpt kinderen om grip te krijgen op hun emoties en zelfstandigheid te ontwikkelen in hun emotieregulatie. Het belangrijkste is niet hoe het eruitziet, maar dat je kind ervaart dat het zelf invloed heeft op hoe het zich voelt. Wil je aan de slag? Pak papier, stiften en begin samen aan jullie eigen Keuzewiel! Het zal je kind helpen om emoties beter te begrijpen en er constructief mee om te gaan, zonder dat ouders steeds in een corrigerende of oplossende rol hoeven te stappen.