Volgehouden Aandacht: Hoe help je je hoogbegaafde kind focus houden in een wereld vol afleiding?

Door: Mineke op 25 december 2024

Executieve functies zijn de hogere controledenkfuncties in ons brein die ons in staat stellen om te plannen, organiseren, prioriteiten te stellen en flexibel om te gaan met veranderingen. Ook helpen ze ons om te gaan met emoties, uitdagingen aan te gaan en te reflecteren op ons eigen gedrag. Ze zijn essentieel voor alles wat we doen in het dagelijks leven.

In deze blog gaan we in op de executieve functie Volgehouden aandacht en wat jij als ouder kan doen om je kind te ondersteunen deze functie te trainen.

Wat is Volgehouden aandacht?

Volgehouden aandacht is het vermogen om je langdurig te concentreren op een taak, ondanks afleidingen, vermoeidheid of verveling.

Waarom volgehouden aandacht een uitdaging is

Veel hoogbegaafde kinderen hebben vaak geen lange tijd nodig om iets te begrijpen. Hun snelle denkvermogen zorgt ervoor dat ze met minimale inspanning de kern van een taak of les kunnen doorgronden. Hierdoor missen ze echter de kans om volgehouden aandacht te oefenen. Er zijn simpelweg weinig momenten waarop ze gedwongen worden om voor langere tijd gefocust te blijven. Daarmee trainen ze deze functie minder dan andere kinderen.

Daarbij komt nog dat ze graag “energie-efficiënt” werken. Dus wanneer ze het wél moeten doen, vraagt het zoveel van hen dat ze afwegen: “Is dit het waard? Kost dit niet teveel moeite?” Vaak is het antwoord dan nee.

Deze onbewuste afweging resulteert erin dat hun aandacht eerder verslapt. En wanneer dit vaker gebeurt, wordt het steeds moeilijker om die focus vast te houden wanneer dat wel nodig is. Het is dus een gemiste kans om volgehouden aandacht op te bouwen en te versterken.

Hoe ondersteun je hoogbegaafde kinderen bij Volgehouden aandacht?

Hier zijn enkele praktische tips om je kind te begeleiden bij het ontwikkelen van volgehouden aandacht:

1. Sluit aan bij hun interesses: Hoogbegaafde kinderen hebben vaak specifieke interesses. Door taken te koppelen aan deze interesses, vergroot je hun motivatie om de aandacht erbij te houden. Ook het aansluiten bij hun leervoorkeuren kan helpen.

2. Begin met korte taken: Verwacht niet dat je kind meteen urenlang gefocust blijft. Start met korte taken van bijvoorbeeld drie minuten en bouw dat langzaam op. Na een aantal successen kun je de duur van de taken geleidelijk verlengen.

3. Gebruik timers of klokken: Het visueel maken van tijd kan enorm helpen. Een timer of klok geeft inzicht in hoeveel tijd er nog over is en kan dienen als motiverende factor. Let er wel op dat je hiervoor geen mobiele telefoon gebruikt, omdat de meldingen en berichtjes juist voor afleiding kunnen zorgen.

4. Maak gebruik van succeservaringen: Zorg dat je succesmomenten viert, groot of klein. Herinner je kind eraan wat goed ging en gebruik dat als ankerpunt voor toekomstige uitdagingen. Dit versterkt het zelfvertrouwen en vergroot de kans dat ze de volgende keer opnieuw hun best doen.

5. Nabijheid en ondersteuning: Blijf in de buurt om hen te helpen de focus te behouden. Je hoeft niet constant naast ze te zitten, maar wees in de buurt om subtiel te herinneren aan de taak waar ze mee bezig waren. Bouw deze nabijheid geleidelijk af zodat ze meer zelfstandigheid ontwikkelen.

Een uitgebreide methode

De Pomodoro-methode

Een effectieve techniek om volgehouden aandacht te trainen is de Pomodoro-methode. Deze methode helpt om taken kleiner en behapbaar te maken, waardoor het makkelijker wordt om de focus vast te houden. Het werkt als volgt:

1. Maak een takenlijstje. Het kan helpen om eerst een ‘braindump’ te doen, waarbij je alles opschrijft wat je nog moet doen om er daarna de belangrijkste taken uit te kiezen die op je takenlijst komen.

2. Zet de timer op 25 minuten en werk aan één taak.

3. Na die 25 minuten neem je een korte pauze van 5 minuten. Deze pauze is belangrijk; zorg ervoor dat je echt even een breinpauze neemt, dus geen schermtijd maar liever een wandeling of iets anders fysieks.

4. Na drie tot vier van zulke werkblokken, neem je een langere pauze.

Voor jongere kinderen of kinderen met een korte spanningsboog kun je de tijd verkorten. Het gaat bij de Pomodoro-methode vooral om het proces: het leren vasthouden van aandacht, niet per se om het resultaat na één sessie.

Spellen voor volgehouden aandacht

Spelletjes kunnen ook een goede manier zijn om volgehouden aandacht te trainen. Spelletjes zoals Minara en Magic Maze zijn coöperatieve spellen, waarbij het doel is om samen te werken in plaats van te winnen. Dit kan een groot voordeel zijn voor kinderen die moeite hebben met verliezen, omdat de focus verschuift van winnen naar samenwerking. Bovendien helpen deze spellen om het executieve functiesysteem te trainen zonder dat het te veel voelt als ‘werk’.

Andere leuke spellen zijn:

• Dokter Bibber,
• Mikado,
• Jenga
• Make ’n break.
• Memory,
• Mastermind
• Beverbende
• Schaken
• Stratego

De impact van technologie

Tot slot is het belangrijk om er bij stil te staan dat mobiele telefoons een enorme bron van afleiding zijn. Onderzoek wijst uit dat het alleen al zien van een melding of het horen van een notificatie de focus verstoort, en dat het tot wel tien minuten kan duren voordat er weer volledige focus is opgebouwd. Probeer daarom tijdens momenten van focus schermtijd en meldingen uit te zetten.

Conclusie

Het trainen van volgehouden aandacht bij hoogbegaafde kinderen helpt hen omgaan met de uitdagingen van hun snelle denkvermogen en de vele afleidingen van de moderne wereld. Door op een speelse, gestructureerde en geleidelijke manier te werken aan het versterken van deze executieve functie, geef je je kind waardevolle tools voor nu en de toekomst. Of het nu gaat om het toepassen van de Pomodoro-methode, het spelen van spellen of het inzetten van andere ondersteuning, elk van deze stappen draagt bij aan het versterken van hun volgehouden aandacht. Waarbij kleine successen groot verschil maken.

Lees verder: