Stop het eindeloze gezeur: Creëer rust en structuur met Routinekaarten

Door: Mineke op 11 december 2024

“Poets je tanden”, “Pak nou je tas in!”, “Heb je nog geen sokken aan?!”, “Waarom ben je nou nog niet klaar?” Hoor je het jezelf al zeggen? Elke morgen weer opnieuw! En als iedereen dan eindelijk de deur uit is, heb jij het gevoel dat je er al een hele dag op hebt zitten. Doodmoe word je ervan!

Je kind lijkt wel immuun voor al jouw instructies en aansporingen. Ze doen niet wat je vraagt, soms zelfs met een grote mond toe. En alles wat jij zegt, verandert in een bron van irritatie. Want terwijl jij heel hard aan het werk bent om alles op tijd geregeld te krijgen, hoort je kind alleen maar bla bla bla.

Maar hoe zorg je dan dat het wel lukt? Routinekaarten kunnen hierin een gamechanger zijn. Door samen heldere stappen te bepalen en visueel te ondersteunen, geef je je kind de tools om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Zonder dat jij steeds “zit te zeuren”.

Wat zijn Routinekaarten

Routinekaarten zijn visuele hulpmiddelen die dagelijkse taken opdelen in overzichtelijke stappen, denk bijvoorbeeld aan een ochtendroutinekaart met pictogrammen, tekeningen of foto’s van aankleden, tandenpoetsen en ontbijt. Ze maken abstracte taken concreet en helpen kinderen, om zelfstandig en zonder stress te navigeren door wat er van hen wordt verwacht. Routinekaarten helpen hen prioriteiten te stellen, verminderen stress door taken op te delen, bevorderen zelfstandigheid en maken voortdurende herinneringen (lees: gezeur) overbodig.

Maak deze fout niet

Toen is bedacht had dat we Routinekaarten nodig hadden voor onze ochtendroutine, ging ik heel enthousiast aan de slag, zocht uren naar de mooiste plaatjes, printte ze, lamineerde ze, hing ze op aan een mooi lintje en toonde het resultaat trots aan “de mannen”. Zo gingen we het vanaf nu doen!

Het irriteerde me dat er geen ohhh’s en ahhhh’s volgde en dat ik heel veel moeite moest doen om ze te laten luisteren naar mijn uitleg over hoe de stappen verliepen. Mijn teleurstelling was groot toen het ook totaal niet bleek te werken.

Ik hield het nog een aantal weken stug vol, tot ik me op een ochtend voor schooltijd moedeloos naast onze zoon op de grond liet zakken. “Ik weet het niet meer” zei ik. “Ik heb alles geprobeerd om de ochtendroutine beter te laten verlopen, maar het werkt niet. En nu weet ik het niet meer”.

Waarna hij opstond en zei: “Ik weet het wel, mama. We moeten deze 2 kaartjes omdraaien. Dan werkt het wel”. En hij had gelijk! Want door naar hem te luisteren, voelde hij zich onderdeel van het proces en voelde hij zich verantwoordelijk om het te laten slagen. En werden onze ochtenden rustiger en gezelliger.

Goed starten met Routinekaarten

Wanneer je goed wilt starten met Routinekaarten is het belangrijk dat je de tijd neemt voor de introductie. Want jij bent overtuigd dat dit gaat helpen. Maar voor de rest van het gezin is het nog nieuw. Ga dus eerste in gesprek, waarbij je insteekt vanuit het perspectief van de ander. Zij willen weten welke winst er voor hun te behalen is.

Waarschijnlijk is voor hun de grootste winst dat jij stopt met je gezeur. Je kan dan bijvoorbeeld zeggen: “Ik word zo moe van mijn eigen gezeur elke ochtend. Daar wil ik graag mee stoppen. Hoe is dat voor jou?” Zeer waarschijnlijk vindt je kind dat wel een goed idee ? Informeer daar geïnteresseerd naar (en incasseer wat kritiek voor het goede doel). Daarna vertel je over jouw plan om te stoppen met zeuren door Routinekaarten te maken.

Samen Routinekaarten maken

Samenwerking is de sleutel tot succes hierin. Begeleid de stappen, maar deel de regie!

1. Inventariseer samen Brainstorm over wat er allemaal gedaan moet worden, zodat alle stappen op papier komen. Geen probleem als het er teveel zijn. Schrappen doe je later. Dit proces helpt je kind inzicht te krijgen in welke taken er allemaal zijn.
2. Houd het behapbaar Als je klaar bent met de brainstorm ga je schrappen. Selecteer maximaal zes taken die je terug wilt zien op de Routinekaarten. Te veel stappen kunnen overweldigend zijn. Begin zo klein als nodig is; je kunt later altijd uitbreiden.
3. Bepaal de volgorde Laat je kind meedenken over de volgorde. Wat werkt voor hen? In mijn geval koos ik voor eerste de taken, daarna de ontspanning. Terwijl mijn kind juist eerst even ontspanning nodig had voor aan de taken te beginnen. Wees hierin flexibel.
4. Maak de kaarten samen Er zijn heel veel leuke manieren om Routinekaarten te maken. Sommige kinderen vinden het heerlijk om te knutselen en tekenen. Laat ze helemaal los gaan op de stappen. Zolang jullie maar duidelijk afspreken waar de stap voor staat, kan je het verder aan de fantasie van je kind overlaten.

Een andere grote favoriet is foto’s maken van je kind terwijl hij/zij de taak uitvoert. Alleen het proces van het in scene zetten voor de foto is vaak al hilarisch. En persoonlijker kan het eindresultaat bijna niet worden.

Niet zo creatief? Geen probleem! Online zijn ook genoeg voorbeelden te vinden.

Oefenen en Evalueren

Routinekaarten ophangen is stap één, maar het echte werk begint daarna. Consequent zijn is heel belangrijk. Lukt dat onverhoopt niet, benoem dat dan; “het lukte mij vandaag niet om me aan de Routinekaarten te houden, ik ga het morgen weer opnieuw proberen.” Zo laat je zien dat je het echt belangrijk vind.

Laat routines de baas zijn

Verwijs steeds naar de kaarten in plaats van mondelinge aanwijzingen te geven. Bijvoorbeeld: “Wat is de volgende stap op je routinekaart?” of loop samen naar de Routinekaarten om te kijken.

Het is verleidelijk om taken opnieuw uit te leggen als je kind vastloopt. Doe dat niet. Laat de routinekaarten het werk doen en herinner je kind eraan om hierop te kijken. Dit helpt hen verantwoordelijkheid te nemen. En voorkomt dat jij terugvalt in “gezeur”.

Bepaal een proefperiode

Spreek een duidelijk proefperiode af. Ik adviseer altijd 2-3 weken. Dat geeft voldoende tijd om echt te ervaren wat goed werkt en wat minder. En is te overzien als bijsturen nodig is. Ook helpt het mij als ik de regie deel en er iets voorbij komt waar ik niet zo enthousiast over ben, dat ik weet dat het maar voor 3 weken is en we het daarna aan kunnen passen.

Na de proefperiode evalueer je samen:

• Wat gaat goed?
• Wat kan beter?
• Werken de kaarten ook voor jou als ouder? Blijf je naar de kaarten verwijzen in plaats van te ‘zeuren’?

Geef hierin alle partijen de ruimte om hun ervaringen te delen. Samenwerken blijft hierin nog steeds prioriteit. Doe vervolgens aanpassingen en spreek wederom een proefperiode af. Doorloop dit proces totdat jullie geen wijzigingen meer aanbrengen.

Wanneer je geen proefperiode meer afspreekt en je merkt dat het toch niet lekker loopt, kan je altijd een keer extra overleggen met elkaar. Inmiddels ben je samen eigenaar van het proces en zal dit makkelijker verlopen dan je nu misschien verwacht.

Bonus: Extra Tips

• Visueel inzicht: Gebruik een wasknijper die je kind kan verplaatsen naar de volgende taak. Dit maakt duidelijk wat al gedaan is.
• Voeg een tijd toe: Voeg afspraken over speel- of schermtijd toe aan de routinekaart, bijvoorbeeld door een afbeelding van een klok toe te voegen. Doe dit niet bij elke stap, maar bij 1 of 2 belangrijke momenten. Ik koos voor de tijd dat schermen uit moeten en de tijd waarop we echt de deur uit moeten.

Conclusie

Routinekaarten zijn een krachtig hulpmiddel om je hoogbegaafde kind te helpen structuur te vinden en zich verantwoordelijk te voelen. Door samen de kaarten te maken en te oefenen, bouw je niet alleen zelfstandigheid op, maar ook vertrouwen en samenwerking. Begin klein, wees consequent en vier elke stap vooruit. Veel succes!

Lees verder: