Stop de strijd: Hoe je met vragen stellen meer bereikt

Door: Mineke op 6 januari 2025

Als ouder hebben we vaak de neiging om onze kinderen constant te vertellen wat ze moeten doen. “Ruim je speelgoed op,” “Ga je aankleden,” “Poets je tanden.” Maar wist je dat deze aanpak niet altijd effectief is? Sterker nog, het kan juist voor weerstand zorgen.

De tool “Van zeggen naar vragen” biedt een alternatief: het stellen van vragen in plaats van opdrachten geven. Dit stimuleert niet alleen het brein van je kind, maar helpt hen ook om verantwoordelijkheid te nemen en oplossingsgericht te denken. In deze blog ontdek je hoe je deze tool kunt toepassen en wat het voor je gezin kan betekenen.

Waarom ‘zeggen’ vaak weerstand oproept

Wanneer je een opdracht geeft, roept dat vaak spanning op in het lichaam en brein van je kind. Het brein registreert het als een verplichting en activeert automatisch weerstand: “Ik moet iets doen wat ik misschien niet wil.”

Bij vragen werkt het anders. Een (open) vraag activeert automatisch het denkproces. In plaats van weerstand, stimuleert het brein zichzelf om te gaan zoeken naar een antwoord. Hierdoor voelt je kind zich actief betrokken bij het proces en is de kans op medewerking veel groter.

De voordelen van vragen stellen

Met deze tool geef je je kind niet alleen de ruimte om na te denken, maar voldoe je ook aan een aantal belangrijke behoeften, zoals:

• Van betekenis zijn: Je kind voelt zich gewaardeerd als zijn of haar inbreng wordt gevraagd.
• Zelfvertrouwen opbouwen: Door zelf oplossingen te bedenken, voelt je kind zich capabel en verantwoordelijk.
• Rust en harmonie in huis: Minder strijd, meer samenwerking.

Als in deze behoeften kan worden voorzien op een positieve en productieve manier, hoeft je kind later niet te zoeken naar een andere (mogelijk minder positieve manier) om hierin te voorzien.

Daarbij leert je kind een waardevol denkproces. Want elke keer dat jij een vraag stelt, oefent het brein met het zoeken naar een oplossing. Of dat nou een oplossing is voor een praktische taak, zoals het inpakken van een schooltas of het zoeken naar een oplossing voor een meer complex vraagstuk, zoals uit een ruzie met hun broer/zus te komen. De oefening gaat je kind helpen om op de langere termijn hier beter in te worden. Wat betekent dat het zelfstandiger problemen leert oplossen en daardoor bijvoorbeeld sneller uit een ruzie kan komen.

Hoe pas je deze tool toe?

Het veranderen van je communicatiestijl vraagt oefening. Je hebt de grootste kans van slagen als je begint met een goede voorbereiding:

1. Inventariseer wat je vaak zegt: Maak een lijstje van de instructies die je dagelijks geeft. Dit kunnen zinnen zijn zoals: “Doe je jas aan” of “Ruim je speelgoed op.”
2. Formuleer alternatieve vragen: Vervang je opdrachten door vragen. Bijvoorbeeld:
   • In plaats van “Ruim je speelgoed op,” vraag je: “Waar kun je je speelgoed laten na het spelen?”
   • In plaats van “Ga je jas aandoen,” vraag je: “Wat heb je nodig om het niet koud te krijgen buiten?”
3. Geef ruimte voor antwoorden: Laat je kind nadenken en reageer niet meteen. Neem de tijd om te luisteren en toon interesse in hun antwoorden.

Voorbeelden uit de praktijk

Om je een idee te geven, zijn hier enkele voorbeelden van hoe je zeggen kunt ombuigen naar vragen:

Zeggen: “Ga je aankleden, anders kom je te laat!”
Vragen: “Welke kleren doe je aan vandaag?” of “Wat kan je doen om op tijd te komen?”

Zeggen: “Je moet eerst je speelgoed opruimen.”
Vragen: “Waar kan je je speelgoed laten na het spelen?” of “Wat hebben we afgesproken over speelgoed?”

Zeggen: “Nu stoppen met ruzie maken!”
Vragen: “Hoe gaan jullie deze ruzie samen oplossen?” of “Wat is een eerste stap om dit op te lossen?”

Zeggen: “Ga eerste je huiswerk maken!”
Vragen: “Wat is je plan voor je huiswerk?” of “Wanneer denk je je huiswerk af te hebben?”

Door deze vragen te stellen, betrek je je kind actief in het proces. Dit helpt hen om beter na te denken over wat ze doen en maakt hen eigenaar van hun taken.

Oefening baart kunst

Zoals met elke nieuwe aanpak kost het tijd om deze tool eigen te maken. Begin klein, bijvoorbeeld met één of twee dagelijkse instructies die je omzet in een vraag. Je zult merken dat het met de tijd makkelijker wordt en dat je kind steeds beter reageert.

Het mooie is dat je hiermee niet alleen de dagelijkse stress vermindert, maar ook belangrijke vaardigheden ontwikkelt bij je kind. Vaardigheden zoals zelfreflectie, verantwoordelijkheid en oplossingsgericht denken zijn waardevol voor nu en later.

Als je het antwoord niet wilt horen

Het toepassen van deze tool kan alleen als er ook ruimte is om iets met het antwoord van je kind te doen! Heb jij al besloten dat het zo koud is buiten dat je kind een jas aan moet, dan geef je die opdracht. Is er ruimte om een keuze te maken door je kind, dan stel je een vraag.

Het kan zijn dat er praktisch gezien geen ruimte is om naar het antwoord te luisteren, want het is zo koud dat een jas echt noodzakelijk is of jouw hulp is nodig bij het huiswerk en jij hebt alleen om half vijf tijd. Dan geef je een opdracht of maak je een afspraak met je kind.

Het kan ook zijn dat jij op je tandvlees loopt, moe bent of je niet lekker voelt. Dan weet je van te voren eigenlijk al dat, als je een ander antwoord krijgt van je kind dan jij graag zou horen, er gedoe komt. Ook dan kies je ervoor om de vraag niet te stellen. Je kind prikt er feilloos doorheen dat er geen ruimte is voor een antwoord. Wat kan resulteren in; geen antwoord op dit moment of een afnemende bereidheid in de toekomst om na te denken over een antwoord. Kies dus bewust wanneer je deze tool wel of niet inzet.

Als je geen antwoord krijgt

Het vraagt van jou oefening om je communicatie aan te passen. Hetzelfde geldt voor je kind. Er is een grote kans dat je de eerste keren geen antwoord krijgt. Misschien omdat je kind geen idee heeft wat te antwoorden. Of je komt er samen achter dat jullie helemaal geen duidelijke afspraken hebben over wat er na het spelen met het speelgoed moet gebeuren. Dan ga je eerst aan de slag met het maken van een goede afspraak hierover.

Het kan ook zijn dat je kind in het verleden ervaren heeft dat jij wel vragen stelde, maar niet echt hebt geluisterd. Het kan daarmee het vertrouwen verloren zijn dat jij echt iets gaat doen met zijn/haar input. Dan is de kans groot dat het niet bereidt is om energie te steken in het nadenken en/of zich kwetsbaar op te stellen en met idee te komen. Want dan is er het risico dat er een vervelende reactie, zoals een afwijzing komt. Zeker perfectionistische kinderen zullen er dan voor kiezen om hun mond te houden. “Ik weet niet” of “Geen idee”, zijn dan een beschermingsmechanisme om geen antwoord te hoeven geven. Het kan dus zijn dat je eerst aan het vertrouwen van je kind moet bouwen. De enige manier om dat te doen is consequent te zijn in het toepassen van deze tool en de vragen klein te maken. Vraag naar een eerste stap en niet naar een complete oplossing. Bijvoorbeeld: “Welk speelgoed kan jij zelf opruimen?” of “Wat is de eerste stap bij het inpakken van je schooltas?”

Wil je meer tools en inzichten om je opvoeding makkelijker en effectiever te maken?

Ontdek ons programma Hoogbegaafd Opvoeden en krijg toegang tot praktische handvatten waarmee je jouw kind optimaal ondersteunt. Ook help ik je tijdens de live trainingen door samen te kijken waar de uitdagingen zitten en die op te lossen.

Lees verder: