Hoogbegaafdheid en Executieve functies: Zo help je hoogbegaafde kinderen met Timemanagement

Door: Mineke op 21 december 2024

Executieve functies zijn de hogere controledenkfuncties in ons brein die ons in staat stellen om te plannen, organiseren, prioriteiten te stellen en flexibel om te gaan met veranderingen. Ook helpen ze ons om te gaan met emoties, uitdagingen aan te gaan en te reflecteren op ons eigen gedrag. Ze zijn essentieel voor alles wat we doen in het dagelijks leven.

Wat is Timemanagement

Timemanagement is de vaardigheid om je tijd effectief en efficiënt in te delen, zodat je je taken op tijd af hebt en je doelen kunt behalen.

Voor hoogbegaafde kinderen kan timemanagement lastig zijn. Omdat hun hoofd zo snel kan denken, hebben ze al gauw een compleet beeld van het eindresultaat. Daarbij koppelen ze hun denksnelheid aan de verwachtte productietijd. En dat valt in de praktijk vaak enorm tegen. Want met je handen maken wat je (snelle) hoofd kan bedenken, gaat meestal minder snel (en minder makkelijk) dan bedacht.

Zorg voor een klok

Er zijn steeds meer huizen waar geen klok hangt. We checken gewoon snel even onze telefoon als we willen weten hoe laat het is. Wil je echter met timemanagement aan de slag dan is een zichtbare klok cruciaal. Want een fysieke klok helpt kinderen de tijd beter in te schatten.

Bij de afweging of je een analoge of digitale klok kiest, zou ik kijken naar wat bij je kind en zijn ontwikkeling past. Zelf gebruikte ik in het begin het liefst een analoge klok, waar ik met post-its bepaalde vaste momenten op markeerde. Dit ondersteunde in het ontwikkelen van tijdbesef, want als de kleine wijzer bij het gele briefje stond, dan was het 3 uur “snoeptijd” en stond hij bij het roze briefje, dan was het tijd om de beeldschermen uit te zetten. Beide kinderen wisten al heel snel wanneer het 3 uur was ?

Tips voor Timemanagement

1. Koppel tijd aan activiteiten

Koppel specifieke tijden aan dagelijkse activiteiten. Als je kind leert dat ontbijt om 8 uur is en het avondeten om 6 uur, creëer je een routine die hen helpt om tijd beter te begrijpen. Dit geeft hen een voorspelbaar schema en helpt hen te anticiperen op wat komen gaat. Dit helpt ook bij het anticiperen op minder fijne dingen (zoals beeldschermen die uit moeten).

Je kan ook tijd koppelen door het gebruik van een weekplanning of kalender, waarmee je een visueel overzicht biedt van wat er op verschillende dagen gebeurt.

Zelf gebruik ik al jaren een Bizzyboard (no spon, just fan), waar voor alle gezinsleden de weekplanning op staat. Toen de kinderen jong waren, werkte ik met de bijbehorende magneetjes met afbeeldingen. Inmiddels staat er vooral tekst op. Maar we willen het allemaal niet meer missen. Op zondag vul ik alles in. Eerder namen we het elke week daarna samen door, maar inmiddels is dat niet meer nodig. Alleen in drukke of spannende weken nog. Het geeft rust, overzicht en een gevoel van tijd.

2. Schat de tijd van taken in

Vraag je kind hoe lang ze denken dat ze voor een taak nodig hebben. Bijvoorbeeld: “Hoeveel tijd denk je dat je nodig hebt om je tas in te pakken?”. Laat ze deze tijd inschatten en het vervolgens proberen. Het is belangrijk om hier niet teveel in te grijpen of bij te sturen. Het doel is leren tijd inschatten boven nu op tijd komen. Zie je dat je kind teveel afgeleid raakt, dan kan je wel helpen terug te komen naar de taak, maar laat het verder zoveel mogelijk bij je kind.

3. Reflecteer en leer

“Je dacht 3 minuten nodig te hebben, hoeveel tijd kostte het uiteindelijk?”

Bespreek na het afronden van een taak samen met je kind hoeveel tijd ze daadwerkelijk hebben gebruikt in vergelijking met hun inschatting. Dit stimuleert hen om na te denken over hun tijdmanagement en waar nodig bij te sturen.

Moedig je kind aan om hun eigen voortgang kritisch te bekijken: hoe lang duurden bepaalde taken? Welke aanpassingen hebben ze gemaakt? Hoe tevreden zijn ze zelf? Dit proces helpt hen om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces en tijd.

4. Creëer routines

Routines helpen kinderen om te weten wat ze kunnen verwachten. Dit kan helpen bij het ontwikkelen van een tijdsbesef. Zorg ervoor dat er vaste momenten zijn voor verschillende activiteiten, zodat ze een beter gevoel krijgen voor tijd en structuur.

Koppel daarbij taken aan routines. Bijvoorbeeld: direct na schooltijd je tas uitpakken en opruimen of je schooltas inpakken na het avondeten.

Nabijheid en ondersteuning

Als je je kind helpt bij het versterken van hun Timemanagement, zorg dan dat je in de buurt bent. Spreek dit ook uit: “Ik laat je het zelf doen, mocht je me nodig hebben dan mag je me altijd vragen. Ik ben in de keuken.” Dit biedt ondersteuning en maakt het makkelijker voor hen om vragen te stellen. Naarmate ze meer zelfvertrouwen krijgen, kun je meer afstand nemen.

Is Timemanagement niet jouw sterkste punt? Geen probleem. Je kan er voor kiezen om samen met je kind te werken aan het versterken. Of je kan je eigen uitdagingen delen met je kind. In beide gevallen kan het van je leren.

Spellen

Wil je aan de slag met het versterken van Timemanagement? Voor je kind of voor jullie samen? Dan zijn spellen een leuke manier zijn om te oefenen. De volgende spellen zijn leuk en leerzaam:

• Magic Maze
• Pandemic
• Splendor
• Pendulum

Ook leuk; bedek alle klokken in huis. Iedereen gaat zitten met zijn ogen dicht. Als je denkt dat er 60 seconden voorbij zijn sta je op. Dit geeft inzicht in hoe tijd beleefd wordt.

Conclusie

Het leren van timemanagement is een waardevolle vaardigheid voor hoogbegaafde kinderen, die hen helpt om hun denksnelheid en praktische uitvoering beter op elkaar af te stemmen. Door middel van routines, het inschatten van taken, reflecteren en het gebruik van hulpmiddelen zoals klokken en weekplanningen, kunnen ouders een ondersteunende rol spelen in dit leerproces. Spellen en gezamenlijke activiteiten bieden daarnaast een speelse manier om deze vaardigheden verder te ontwikkelen. Met geduld, nabijheid en positieve ondersteuning leren kinderen niet alleen hun tijd beter te beheren, maar bouwen ze ook aan zelfvertrouwen en zelfstandigheid.

Lees verder: