Doelgericht gedrag; Hoe je hoogbegaafde kind realistische doelen kan stellen (en halen!)

Door: Mineke op 29 november 2024

Doelgericht gedrag is één van de 11 Executieve functies. Executieve functies zijn de hogere controledenkfuncties in ons brein die ons in staat stellen om te plannen, organiseren, prioriteiten te stellen en flexibel om te gaan met veranderingen. Ook helpen ze ons om te gaan met emoties, uitdagingen aan te gaan en te reflecteren op ons eigen gedrag. Ze zijn essentieel voor alles wat we doen in het dagelijks leven.

In deze blog gaan we in op de executieve functie Doelgericht gedrag en wat jij als ouder kan doen om je kind te ondersteunen deze functie te trainen, zodat je kind realistische doelen leert stellen en de vaardigheden ontwikkeld om deze ook te halen.

Wat is Doelgericht gedrag?

Doelgericht gedrag is het vermogen om je aandacht op een specifiek doel te richten en niet afgeleid te raken. Dit houdt in dat je doorzet, ook als dingen moeilijk worden. En terugkeert naar de taak die je aan het uitvoeren bent, zelfs bij afleiding. Om doelgericht gedrag te laten zien is het dus belangrijk om kinderen te leren hoe ze weer kunnen focussen op wat ze van plan waren.

Waarom is Doelgericht gedrag belangrijk?

Kinderen die leren doorzetten en hun doelen bereiken, ontwikkelen zelfvertrouwen. Dit komt omdat elke behaalde mijlpaal, hoe klein ook, hen het gevoel geeft dat ze in staat zijn om uitdagingen aan te gaan. Het draait daarbij niet alleen om het eindresultaat, maar ook om het proces en de inzet die ze leveren. Het is essentieel om hen te helpen zien en ervaren dat elke stap vooruit een overwinning is.

Praktische tips om Doelgericht gedrag te ondersteunen

• Wees een voorbeeld

Kinderen leren door te observeren. Deel je eigen doelen en de stappen die je onderneemt om ze te bereiken. Laat zien dat ook jij soms moet bijsturen en dat dat volkomen normaal is. Je kind heeft het nodig dat jij jouw processen “ondertitelt”. Waarbij je vertelt wat je doet, welke afwegingen zich afspelen in je hoofd, welke keuzes je maakt en waarom. En dat het ziet hoe je uiteindelijk toch bij je doel komt (of niet, en wat je daar dan van leert).

• Moedig doorzetten aan

Werk aan een groeimindset door te benadrukken dat leren en ontwikkelen een proces is. Waarbij je minder focust op het eindresultaat, maar juist op al die kleine stapjes daartussen. Zeg dingen als: “ik hoor dat je daar goed over hebt nagedacht”, “Wat knap dat je een eerste stap gezet hebt” en “ik zie dat je al verder bent dan gisteren”.

Gebruik hierbij de RITS-methode. RITS staat voor; Resultaat = Inzet x Talent x Strategie. Waarmee ik bedoel dat jouw focus niet alleen op resultaten, maar ook op inzet, talent en strategieën ligt. Zodat je kind het leert als totaalpakket te bekijken. Want ook zonder fantastisch (eind-) resultaat zijn er vaak al heel veel dingen om trots op te zijn.

• Zorg voor duidelijke, afgeronde doelen

Maak doelen zichtbaar en meetbaar. Waardoor het duidelijk is wanneer er iets te vieren is (zie tip 6). Zo zorg je ervoor dat ze de voldoening ervaren van het voltooien van een taak. Voelt je kind het als een (te) grote taak, dan kan het handig zijn om subdoelen te stellen. Deze kan je stellen in de taak; bijvoorbeeld bij een puzzel maken is één rand of alle 4 randen. Je kan de subdoelen ook stellen in de tijd; je gaat nu 5 minuten geconcentreerd werken aan de taak.

• Help bij het stellen van realistische doelen

Laat je kind nadenken over de haalbaarheid van hun doelen. Dit kan hen helpen bij het ontwikkelen van een realistisch perspectief en het stellen van haalbare stappen. Dit kan je doen door het stellen van vragen over het gestelde doel. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat je van plan bent om 100 Franse woordjes in één dag uit je hoofd te leren. Wat is je plan daarvoor?” Of “Je hebt nog nooit een auto getekend die eruit ziet als de auto op de foto. En je wilt dat nu in één middag kunnen. Hoe wil je dat gaan aanpakken?”

Als jij denkt dat een doel niet haalbaar is, maar je kind denkt van wel. Laat het dan proberen. Dat is de beste manier om te leren. Vang de emotie van de teleurstelling op en probeer de “ik zei het toch” voor je te houden ?

• Evalueer en leer van falen

Van proberen kun je leren. Wanneer een doel niet wordt gehaald, is dat een kans voor groei. Bespreek samen wat goed ging. Want er ging ook altijd iets goed, ook al ziet je kind dat niet meteen. Zet dat ook even in de spotlight!

En kijk naar wat beter kan. Stel vragen over wat je kind bedacht had en wat er in de praktijk gebeurde. Daaruit kunnen ze lering trekken voor een volgende keer. Dit helpt kinderen om veerkrachtiger te worden en leert een denkproces van richten op oplossingen aan.

• Vier successen!

Het is belangrijk om niet alleen de grote overwinningen te vieren, maar ook de kleine stappen in de goede richting. Dit stimuleert kinderen om door te gaan, zelfs als ze nog niet het uiteindelijke doel hebben bereikt.

Soms is het helpend om  bij (te) grote doelen een tijdsdoel als tussenstap te geven. Zodat je in elk geval kan vieren dat het gelukt is om 5 minuten succesvol en geconcentreerd te werken aan het doel.

P.S. successen vieren is wat anders dan belonen. Successen vieren zit in samen, in aandacht, in blij zijn. En minder in; dan mag je iets lekkers, beeldschermtijd of een cadeautje.

Spellen die Doelgericht gedrag trainen

Samen spellen spelen kan een leuke manier zijn om executieve functies te versterken. Wil je  Doelgericht gedrag trainen?

Denk dan aan spellen zoals;

• Gravity Maze,
• Gravitrax,
• Just One,
• Hey, That’s My Fish,
• Anti Virus
• Concept Kids Dieren
• Menara
• Magic Maze
• Splendor

Conclusie

Doelgericht gedrag helpt kinderen om hun aandacht te richten, vol te houden en hun doelen te bereiken. Door als ouder een voorbeeld te zijn, doorzettingsvermogen te stimuleren en samen realistische doelen te stellen, ondersteun je je kind in het ontwikkelen van deze executieve functie. Het is belangrijk om successen te vieren, groot of klein, en te leren van tegenslagen, zodat je kind veerkracht en zelfvertrouwen op kan bouwen.

Lees verder: